Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku pełni różne funkcje w obszarze edukacji, kultury, historii, a także zachowywania dziedzictwa kulturowego. Stała ekspozycja przybliża historię deportacji i uświadamia zwiedzającym, że 1945 rok – czas końca wojny i wyzwolenia, dla wielu śląskich rodzin był początkiem gehenny związanej z masową wywózką na wschód. Wielu Górnoślązaków pozostało na radzieckiej ziemi na zawsze i nie powróciło do swoich domów. Wystawa w interesujący sposób łączy ślady przeszłości w postaci eksponatów z nowoczesnymi rozwiązaniami multimedialnymi. Obiekty, które znajdują się w Centrum to przede wszystkim przedmioty codziennego użytku przywiezione z zesłania, jak np. łyżka, maszynka do golenia, brzytwa, walizka. Na wystawie można także zapoznać się z źródłami pisanymi. Za poprawność wyświetlania poszczególnych sekwencji tematycznych odpowiada kilka ukrytych komputerów sterujących 9 projektorami. W ścianach znajduje się między innymi blisko 10 km przewodów elektrycznych.

Drugie zadanie, które postawiono przed Centrum polega na gromadzeniu w jednym miejscu wszelkich możliwych do pozyskania materiałów na temat deportacji i udostępnianiu ich zainteresowanym. W zakres zbiorów dostępnych w czytelni wchodzą: publikacje, wyniki prac badawczych oraz materiały dydaktyczne. Zbiory poszerzają oryginały dokumentów − zaświadczenia wystawiane przez Państwowy Urząd Repatriacyjny, akty zgonów, zaświadczenia o pracy w kopalni, pamiętniki pisane na zesłaniu, listy itp. Młodzież może poszerzyć wiedzę na temat historii Górnego Śląska podczas zajęć edukacyjnych prowadzonych przez pracowników Centrum. Zajęcia, adresowane głównie do uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, prowadzone są z wykorzystaniem „żywej historii” czyli eksponatów, tekstów źródłowych a także fragmentów ekspozycji.